Wanneer zet je begeleiding in? Het gaat hierbij om ondersteuning of begeleiding van jeugdigen en volwassenen bij verschillende aspecten en activiteiten van het dagelijks leven. De begeleiding is gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid van de cliënt en het gezin. Het accent ligt op het zich eigen maken van vaardigheden of nieuw gedrag door langdurig oefenen en trainen. Het is een tussenvorm waarbij behandeling te zwaar is en de ondersteuning van de eerstelijns hulpverlening, bijvoorbeeld POH (Praktijk Ondersteuner Huisarts), op het voorliggend veld niet toereikend is. Begeleiding kan ook na behandeling worden ingezet om nieuw aangeleerd gedrag in te slijten. Voorbeelden van begeleiding zijn: opvoedondersteuning en vergroten van vaardigheden van ouders, (gespecialiseerde) begeleiding bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), levensloopbegeleiding, vergroten van zelfredzaamheid, ondersteuning bij boven-gebruikelijke persoonlijke verzorging (niet geneeskundige zorg of risico daarop), individuele begeleiding in thuissituaties of op locatie, groepsgerichte begeleiding op locatie en groepstrainingen. Op basis van de zorgvraag van de cliënt is een combinatie van behandeling en begeleiding ook mogelijk.
Wanneer zet je behandeling in? Er is sprake van (gespecialiseerde) behandeling omdat ondersteuning in de vorm van begeleiding niet voldoende is. Er kan sprake zijn van een gedrags- of persoonlijkheidsstoornis. Behandeling is altijd gericht op verbetering en het verminderen van problematiek. Er wordt gewerkt volgens een programmatische aanpak. Richtlijnen gericht op een doel, overzienbaar in tijd. Behandeling is daarmee dus ook eindig. De behandeling richt zich primair op de cliënt, maar kan ook systeemgerichte behandeling omvatten waarbij partner/ouders/verzorgers betrokken zijn. Soms volstaat diagnostiek en advisering om (het systeem van) de cliënt voldoende handvatten te geven om met de problematiek om te gaan en is behandeling niet noodzakelijk. Voorbeelden van behandeling: ambulante behandeling thuis (of op locatie van de behandelaar), systeemgerichte behandeling, cognitieve gedragstherapie, traumatherapie, intensieve pedagogische behandeling, Families First IOG, psychotherapie, opname voorkomende en – verkortende behandeling (IPH of intensive home treatment/IHT), systemische interventies, toepassing e-health en zelfmanagement modellen.